Wiek XV zapoczątkował okres wielkich wypraw geograficznych, które później zaowocują kolonializmem europejskim. Był to punkt zwrotny w dziejach cywilizacji europejskiej, dający człowiekowi wiedzę, o jakiej dawniej nawet się nie śniło. Ludzie poznali kształt Ziemi, odkryli, że poza Europą istnieją też inne lądy: ciekawe, egzotyczne, orientalne. Odkryto nowe gatunki zwierząt, roślin. Nowe szlaki handlowe. Kruszce. Przyprawy. Herbate. Kawe. Ale o tym później.
Dlaczego ludzie zaczęli podróżować, odkrywać?
Główną przyczyną jest typowa ludzka ciekawość. Chciano wiedzieć, jak wygląda Świat, jakie cuda czychają za "wielką wodą". Poza tym szukano nowych szlaków handlowych gdyż te "stare" były bardzo niekorzystne dla Europy. Dodatkowo handel utrudniali Turcy Osmańscy, którzy opanowali Bliski Wschód.
Ponadto na wyprawy wpłynął intensywny rozwój myśli humanistycznej, co było przyczyną na tle ideologicznym.
Jednak nie o przyczynach należy tu mówić, ale o skutkach, które nadały inny tok nawet dzisiejszemu życiu.
Po pierwsze, nastąpił postęp w kartografii i technice żeglugi morskiej. Przede wszystkim pewną rewolucję wywołało pojawienie się kompasu, inaczej zwanego busolą oraz astrolabium (przyrząd nawigacyjny służący do mierzenia katów, wyznaczenia położenia ciał niebieskich, wysokości Słońca na horyzoncie oraz określenia szerokości geograficznej, na której w danym momencie znajdował się statek). Nauczono się także mierzyć prędkość statków i głębokość morza.
Tworzono dokładniejsze mapy, zwłaszcza dla Morza Śródziemnego.
Powstały nowe środki transportu. W średniowieczu były to małe stateczki, oparte na pracy niewolników lub czekające na życzliwy podmuch wiatru, poruszające się przy brzegach stosując metodę kabotażu. Właśnie głównie, dlatego wymyślono nowy rodzaj statków: karawele. Pierwsze tego typu statki były stosunkowo niewielkie. Ich główną zaletą były ruchome liny, reje i żagle, dzięki czemu to żeglarze, a nie wiatr ustalali kierunek trasy. Były bardzo zwrotne i szybkie, co idealnie nadawało się do wypraw badawczych.
Po drugie: rozwój i zmiany gospodarcze. Ponieważ, jak wspomniałem na początku, szukano nowych szlaków handlowych, tak więc, gdy je znaleziono, upadły te stare. Mineły czasy świetności takich miast jak Wenecja czy Genuia na rzecz Lizbony, Sewilli, Antwerpii i Londynu. Wzrosło znaczenie państw leżących na wybrzeżu atlantyckim mdzin. Hiszpanii i Portugalii, które wydźwignęły się z nędzy stając się jedną z większych potęg Europejskich.
Z Ameryki przywieziono do Europy kruszce, z których wyrabiano monety, w związku z czym wzrosła liczba pieniądza w obiegu i nastąpiła "rewlucja cen".
Wzrósł też poziom urbanizacji: ludzie przenosili się do miast wiedząc, że dużo łatwiej znajdą tam opłacalną pracę. Powstały manufaktury (pierwsze przedsiębiorstwa, w których występował podział pracy) dzięki którym wyrabianie towarów stało się znacznie szybsze i tańsze.
Nastąpił również rozwój nauki. Wzrosła wiedza ludzi o innych lądach, dowiedziono kulistość ziemi. Opracowywano dokładniejsze mapy nie tylko Europy ale także Ameryk a nawet Australii. Do Europy przywieziono ziemniaki, kukurydze, pomidory, fasole, papryke, owoce cytrusowe, przyprawy (korzenne; wschodnie jak wanilia, cynamon czy pieprz), kawe, herbate, tytoń itd. Zaczęto hodować nowe gatunki zwierząt: obok kur pojawił się indyk, nowe odmiany kaczek i gęsi. Bogatsi ludzie zaczęli stroić się w jedwabie i bawełnę, kobiety nosiły futra.
Jak łatwo sie domyślić, do wszystkich tych nowości Europejczycy podchodzili jednak z dystansem. Mineło trochę czasu zanim oswoili się z ziemniakami, tytoniem czy kawą. Ale, co widać dzisiaj, w końcu to nastąpiło.
Dzięki wyprawom morskim, zmieniło się też diametralnie, życie duchowe oraz kulturalne Europy. Poszerzano znacznie swoją wiedzę na temat świata, a przede wszystkim zdano sobie sprawę z jego wielkości. Ówczesne potęgi (wyżej wspomniana Portugalia i Hiszpania), zdobywały co rusz nowe ziemie na terenie Nowego Świata. Dla Europy było to korzystne, przywożono z nowych ziem olbrzymie ilości metali szlachetnych oraz innych materiałów, których w Europie nie było pod dostatkiem. Ludność Nowego Świata, stała się dla “cywilizowanej” Europy środkiem do bogacenia się. Dla jednych stanowiła latwy pieniądz, dla drugich natomiast tanią siłę roboczą.
I w tym właśnie miejscu należy wspomnieć o o negatywnych skutkach odkryć geograficznych. Negatywnych szczególnie dla cywilizacji Nowego Świata. Po pierwsze, na ogromną skalę rozwinął się handel niewolnikami: Indianami jak i Murzynami sprowadzanymi z Afryki.
Dlaczego Indianie nie bronili swojej ojczyzny? Otóż, mimo, że było ich więcej to Hiszpanie byli zdecydowanie lepiej uzbrojeni. Indianie nie znali nawet żelaza! Tak więc, nie dość, że zniszczono ich ojczyznę to na dodatek wykorzystywano ich do niewolniczej pracy na swojej ziemi. Wydane zostało nawet prawo, które zezwalało Hiszpanom na posiadanie własnych indiańskich niewolników do pracy w kopalniach czy na polu.
Europejczycy niszczyli uprawy co spowodowało wśród ludności indiańskiej klęske głodu. Powoli rdzenna ludność Ameryki zaczęła wymierać w skutek głodu, przepracowania i chorób sprowadzanych z Europy (katar, ospa).
Wtedy właśnie zaczęło brakować taniej siły roboczej. I tu rozpoczyna się tragedia ludności afrykańskiej.
Wielu ginęło w czasie transportu (byli przewożeni pod pokładem na statkach, które nazywano "trumnami"). Już na terenie Ameryki byli sprzedawani na tzw. targach niewolników, po czym, tak jak Indianie, zmuszani byli do ciężkiej pracy na rzecz swoich panów.
W koloniach zaczynała rozwijać się kultura osadników. Używano języków kolonizatorów (hiszpański bądź portugalski). Z czasem i rdzenna ludność Ameryki przejęła ten język i kulturę. Nastąpiło wymieszanie przedstawicieli różnych ras na skutek różnorodności mieszkańców (metysi i mulaci).
Te plemiona Indian, które zdołały oprzeć się kolonizatorom do dziś żyją w rezerwatach. Kolonizacja europejska jednak doprowadziła do upadku ich oryginalnej kultury.
Tak więc, o czym świadczą powyższe argumenty, odkrycia geograficzne miały zarówno pozytywne jak i negatywne skutki. Dla Europy na pewno było więcej pozytywnych (może negatywnych nie było nawet wcale?): podniósł się standard życia, było więcej pracy (niższe bezrobocie), towary kiedyś egzotyczne stały się ogólnodostępne. Natomiast kolonizacja nie dała żadnych pozytywnych skutków rdzennej ludności Ameryki, która została spacyfikowana a ich kultura i świat - doszczętnie zniszczony przez "białego, cywilizowanego" człowieka.
Proszę czekać...
